Een nieuwe lijnbaan om touw te slaan.

Nu de weerman toch kouder weer voorspeld, maar begonnen aan een winterproject. Dat word dus een heuse touwslagerij of lijnbaan. Een installatie om van garens touw te maken, van paktouw tot sleeptros, alles kan.

Om touw te slaan heb je een paar essentiële zaken nodig, zoals wat vrije ruimte ( minimum de lengte van het touw dat je wil slaan) en een toestel om de strengen van het touw te kunnen torsen en ineen te draaien.

Het toestel hiervoor nodig bestaat uit verschillende delen, een draaipaal,een slede, en een klos. De draaipaal bevat een mechanisme om via een hendel 3, 4, of 5 haken te laten ronddraaien, (afhankelijk van het te vervaardigen touw)  Op deze manier worden de garens tot strengen getorst. Om deze haken te laten roteren gebruikt(e) men meestal een tandwieloverbrenging.

De slede welke aan het andere eind van het te maken touw komt te staan werkt als staartstuk, hier komen alle garens en strengen op één haak te zitten, deze haak kan op zijn beurt geroteerd worden eens men de strengen begint ineen te draaien. Ook hier komt er dus een tandwieloverbrenging te zitten. Tijdens het draaien van de garens tot strengen worden deze uiteen gehouden door een klos. Nog een belangrijk onderdeel dus, de klos is een taps toelopend rond stuk hout met 3,4,of 5 halfronde uitsparingen in de lengterichting van de klos georiënteerd.

Om het slaan van touw tot een goed einde te brengen heb ik dus drie verschillende onderdelen nodig, de draaipaal, het staartstuk of slede, en de klos. 

Na de hersenen een tijdje gepijnigd te hebben heb ik alles grosso modo op papier gezet, de grote lijnen liggen vast en de meeste details zijn ingevuld. Maar alvorens ik een definitieve werktekening maak van het geheel, besloot ik om eerst de tandwielen te vervaardigen. Op deze manier kan ik de effectieve steekcirkels van de tandwielen opmeten en in de tekening brengen. Dat werkt makkelijker dan andersom De maatvoering van de tandwielen is bij deze manier van werken niet echt belangrijk. Omdat de reële afmetingen nu in de tekening verwerkt worden ben ik zeker dat alles past

De tandwielen dus, dank zij de "Gear template generator" van Matthias Wandel ( een hele vriendelijke Amerikaan)  moest ik het warm water niet opnieuw uitvinden, even de juiste overbrenging ingeven en printen maar.

Alhoewel ik eerst van plan was om deze tandwielen te vervaardigen uit gelaagd Afzelia heb ik hier toch maar van af gezien. Tussen allerlei restjes materiaal had ik nog wat watervast verlijmd multiplex staan in okoumé 22mm, een plaat opgebouwd uit 11 lagen, dus perfect materiaal voor de klus.

Na wat zaag en schuurwerk zijn de tandwielen een feit, op de proefstand liepen ze als een zonnetje. Vanavond alle tandwielen op hun loopvlak rijkelijk voorzien van Epoxy, dat komt de duurzaamheid ten goede. 

Bij alle nog bestaande lijnbanen zijn deze tandwielen vervaardigd uit staal of gietijzer, maar je bent houtbewerker voor iets, dus komen er houten tandwielen in te zitten, ik ben er vrij zeker van dat deze de klus kunnen en zullen klaren.

De eerste onderdelen, van wat eens gereed een lijnbaan moet worden, zijn dus een feit. Komende week de rest eerst maar eens uittekenen, dat vergemakkelijkt de klus al heel wat. 

De totale constructie moet er qua uitstraling en afwerking komen uit te zien als mijn trapdraaibank, en idem aan deze, het hele boeltje moet ook snel op- en af te bouwen zijn. Hoe kleiner de onderdelen, hoe makkelijker alles te verplaatsen of te vervoeren is. In deze constructie gaan dus eveneens de nodige wiggen gebruikt worden om alle verbindingen zonder speling op te sluiten. Het is een oude en beproefde constructietechniek die het nog steeds doet.

Bijgaand de eerste plaatjes,

De eerste schets.

De vorm even uitprinten en op een stuk plaat gekleefd.

Een kant en klaar tandwiel.

Geknipt werk voor een figuurzaag.

Even een proefstand gemaakt om de tandwielen te testen, die lopen als een zonnetje.

Een nieuw uithangbord.

De loods waar onze vzw. gevestigd is lijkt op een strakke grijze doos en zonder enige aanduiding over wat er binnen gebeurt. Voor onbekenden is het totaal niet duidelijk wie of wat daar huist.
Tijdens één van onze palavers werd dan ook het idee geopperd om daar eens wat aan te doen. Nou, het eerste waar je dan mee op de proppen komt is het plaatsen van een groot bord. Groot, omdat die grijze doos ook niet minnetjes is, daarom maar ineens geopteerd voor letters van 250mm hoog. Daar kan je niet naast kijken:-) Maar grote letters gebruiken impliceert ook dat het hout voldoende groot moet zijn om de volledige tekst erop te krijgen.
Nu is er op een restauratiewerf voor varend erfgoed altijd wel hout beschikbaar. Een afgekeurde Eiken huidgang zorgde voor het uitgangsmateriaal, zo kreeg ik ineens een groot werkoppervlak.
Hierna kon begonnen worden met het bepalen van het lettertype, de letters afschrijven op het hout, er zorg voor dragend dat de verdeling op het hout ook mooi strookt.
De volgende fase was het snijden van de letters, dit word wel snijden genoemd, maar in de praktijk was het hakken, hier is het formaat van de letters debet aan. Hoe groter de letter hoe dieper deze in het hout komt te liggen. In dit geval zijn alle letters ongeveer 12mm diep uitgehakt. Die wis je niet meer uit.
Elke letter werd behandeld als een onafhankelijk werkstuk, benodigde werktijd per letter ongeveer 1/2 à 1 uur.
De som van deze klusjes werd dan uiteindelijk een leesbare tekst. Daarna werden de letters ingekleurd, dat verhoogt de leesbaarheid, het geheel word nu afgewerkt met Tungolie.

Bijgaand wat foto's van de klus.